Omawiając dysfunkcjonalny system rodzinny wspomniałem, że charakteryzuje się on m.in. deprecjonowaniem uczuć. W rodzinach alkoholowych, jeśli w ogóle nie zaprzecza się uczuciom, to raczej nie mówi się o nich. System rodzinny, w którym nie można bezpiecznie i swobodnie wyrażać uczuć, wpływa negatywnie na proces dojrzewania emocjonalnego dzieci. Dorosłe dzieci alkoholików często nie wiedzą, co czują, czego pragną, nie wiedzą również, jak wyrazić to, co przeżywają. W swoim kwestionariuszu zamieściłem listę zawierającą 141 określeń różnych stanów emocjonalnych, uczuć a nawet cech charakteru. Przy każdym słowie badani mieli wpisać cyfrę od 1-7 oznaczającą częstotliwość doświadczania przez siebie określonego uczucia.
Zastosowana przeze mnie kategoryzacja przedstawiała się następująco;
- niemal bez przerwy - 7 punktów,
- przeważnie - 6 punktów,
- bardzo często - 5 punktów,
- często - 4 punkty,
- czasem - 3 punkty,
- rzadko - 2 punkty,
- nigdy - 1 punkt.
Dzieląc sumę wszystkich odpowiedzi przez liczbę badanych otrzymałem dla każdego określenia wartość średnią arytmetyczną. W ten sposób utworzyłem skalę uczuć. Można z niej dowiedzieć się, które uczucia przeżywane są najczęściej, a które najrzadziej przez dorosłe dzieci alkoholików. Chciałem również bliżej przyjrzeć się tym uczuciom. Interesowało mnie, które uczucia dorosłe dzieci alkoholików przeżywają najsilniej, które uczucia są u nich najbardziej trwałe, które sprawiają im najwięcej bólu i przykrości, których uczuć najbardziej wstydzą się okazywać na zewnątrz oraz z którymi uczuciami najtrudniej sobie radzą. W tym celu poleciłem badanym, aby z podanej listy wybrali sobie po cztery określenia i wpisali je do odpowiednich rubryk. Mieli także prawo dodawać swoje własne określenia. Odpowiedzi były bardzo zróżnicowane. Do prezentacji wybrałem te uczucia, które najczęściej powtarzały się w wypowiedziach i które umieszczane były na najwyższych pozycjach. Wynik analizy średniej arytmetycznej wszystkich odpowiedzi osób badanych przedstawia tabela 6.1.
Tabela 6.1. Dominujące i najczęściej doświadczane uczucia u dorosłych dzieci alkoholików.
Średnia arytmetyczna odpowiedzi | Wartość średniej arytmetycznej | Uczucia nieprzyjemne, postawy negatywne | Uczucia przyjemne, postawy pozytywne |
Na poziomie bardzo często | 5,10 | Wrażliwy | |
Poniżej poziomu bardzo często | 4,70
4,50 | Niezdecydowany, grzeszny | Lojalny, ciekawy, pełen nadziei
Tolerancyjny |
Powyżej poziomu często | 4,40
4,30 4,20 4,10 | Niezadowolony z siebie
Niepewny siebie Uparty | Pomocny innym
Zaangażowany, szczery Łagodny, pełen troski o innych Wyrozumiały, autentyczny |
Na poziomie często | 4,00 | Smutny, samotny | Dumny z innych, spokojny |
Poniżej poziomu często | 3,90
3,80 3,70 3,60 3,50 | Niecierpliwy, dający się manipulować, zraniony niespokojny, rozdarty, potrzebujący pomocy, nie rozumiany
Drażliwy, starający się zrobić wrażenie na innych, słaby, spięty, winny Niepełnowartościowy, odosobniony, zalękniony Sfrustrowany, przygnębiony, użalający się nad sobą, | Współczujący, dogadzający innym, pełen pasji
Związany z innymi, zadowolony, wesoły Wyciszony, pogodzony, kochający innych, kochany przez innych, wspierany przez innych, łatwy w pożyciu Pełen wdzięczności Akceptowany, samowystarczalny |
Na uwagę zasługuje fakt, że wypełnienie tej części kwestionariusza, niektórym osobom zajmowało dość dużo czasu. Nad niektórymi określeniami dotyczącymi uczuć szczególnie długo zastanawiali się. Niekiedy nie byli w stanie podać jednoznacznej odpowiedzi. Muszę przyznać, że zamieszczona przeze mnie lista uczuć było chyba zbyt obszerna. Zauważyłem jednak charakterystyczne zjawisko, iż po początkowych trudnościach, większość badanych z czasem coraz szybciej i łatwiej decydowała się na postawienie odpowiedzi. Odnosiłem wówczas wrażenie, że wypełnienie tej listy stało się dla badanych przeze mnie dorosłych dzieci alkoholików mini ćwiczeniem na poprawę rozpoznawania swoich uczuć. W kolejnej tabeli 6.2. przedstawiam najczęściej wymieniane przez badanych uczucia pogrupowane według ich cech.
Tabela 6.2. Dominujące uczucia dorosłych dzieci alkoholików pogrupowane wg ich cech.
Uczucia najsilniej przeżywane | Uczucia najbardziej trwałe | Uczucia sprawiające najwięcej bólu i przykrości | Uczucia, których wstydzą się okazywać na zewnątrz | Uczucia, z którymi najtrudniej sobie radzą |
Lęk, przerażenie, zalęknienie, niepewność siebie, osamotnienie, złość, wściekłość, poczucie bycia zranionym, nadzieja, wrażliwość, poczucie oszukania, grzeszność, nie- zdecydowanie, optymizm, depresja, smutek, fascynacja, pasja, nadmierna kontrola, niezdolność do porozumienia | Radość, zadowolenie, spokój, smutek, zranienie, brak pewności siebie, ufność, nadzieja, ciekawość, pasja, nieśmiałość, poczucie winy, przygnębienie, lęk, samotność, poczucie akceptacji, nieufność, odrzucenie, niezadowolenie z siebie, wyrozumiałość | Porzucenie, odrzucenie, brak zrozumienia, poczucie bycia oszukanym, nie- zdecydowanie, niepewność, grzeszność, bycie pod presją, użalanie się nad sobą, samotność, wy- korzystywanie przez innych, poczucie bycia zranionym, zmanipulowanie nieszczerość innych, obmowa kogoś, przygnębienie, drażliwość, apatia, | Gniew, złość, nienawiść, lęk, czułość, potrzeba pomocy, brak pewności siebie, nieśmiałość, poczucie bycia spiętym, skrępowanym, użalanie się nad sobą, zazdrość, wrażliwość, sympatia, gwałtowność, samotność, poczucie winy, zaborczość | Lęk, brak zadowolenia z siebie, niepewność siebie, niecierpliwość, zazdrość, nie- zdecydowanie, poczucie bycia szczęśliwym, poczucie winy, przygnębienie, nieśmiałość, zakłopotanie, złość, wściekłość, odrzucenie, apatyczność, brak akceptacji siebie, potrzeba pomocy, drażliwość |
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.